کتاب الوقف - سال چهارم(1401)
استاد آملی لاریجانی
استاد آملی لاریجانی
جهت مشاهده تقریر روی نام جلسه بزنید
10/07/1401/ وقف بر ذریه / در ادامه مباحث وقف در سال گذشته به مسأله 47 کتاب تحریرالوسیلة رسیدیم./حضرت امام می فرماید :«لو قال:وقفت علی ذریتی عمّ البنین و البنات و اولادهم، بلاواسطة و معها ذکورا و اناثا، و تشارک الطبقات اللاحقة مع السابقة، و یکون علی الرئوس بالسویة...»....
| ||
11/07/1401/ وقف بر ذریه / بحث ما در مسئله 47 کتاب تحریر بود. نسبت به وقف بر ذریه مرحوم امام قدس سره الشریف ادعا فرمودند چنین وقفی نسبت به همه نسلها تعمیم دارد. گرچه محشین این حکم را تعلیل نکرده اند، ولی بیان شد علتش این است که «ذریه» به معنای نسل است، و نسل در عربی شامل ولد و ولد ولد و نسلهای بعد از آن می شود. بعد از این جا داشت که حضرت امام ره کما اینکه در متن کتاب وسیله مرحوم سید هست، حکم صورتی که واقف بگوید «وقفت علی او...
| ||
16/07/1401/ وقف علی الاولاد نسلاً بعد نسل/ بحث در مسأله 47 تحریر در این فرع بود که اگر واقف مالی را بر ذریه اش وقف کند نسبت به همه اولادش نسلی بعد از نسل دیگر تعمیم دارد دلیل آن هم این بود که ذریه در لغت به معنای نسل است، لذا شامل همه نسلها می شود....
| ||
17/07/1401/ شک در تشریک و ترتیب / بحث در یکی از مسائل دشوار کتاب وقف بود. اگر کسی وقف کند بر اولاد و اولاد اولاد یا وقف کند بر ذریة، و ما شک کنیم که مقصودش وقف به نحو ترتیب است بطوری که باید مال موقوفه در اختیار بطن اول قرار گیرد و تا زمانی که این بطن هستند به بطن دوم یعنی اولاد اولاد نمی رسد، یا اینکه مقصودش وقف به نحو تشریک است یعنی تمام افراد موجود از تمام بطون در عرض هم از عین موقوفه منتفع می شوند؟ حکم مساله چیست؟...
| ||
18/07/1401/ شک در تشریک و ترتیب / بحث در مسأله 49 کتاب تحریر بود. حضرت امام قدس سره الشریف فرمودند: «لو علم من الخارج وقفیة شیء علی الذریة و لم یعلم أنه وقف تشریک أو ترتیب، فالظاهر فیما عدا قسمة الطبقة الاولی الرجوع الی القرعة»./بیان شد که در این مساله به صراحت حکم به قرعه کرده اند ولی این مسأله از جهات مختلفی نیاز به بحث دارد. فرمایش مرحوم سید را دیروز خواندیم که هم قرعه را مطرح فرمودند و هم صلح قهری را....
| ||
19/07/1401/ شک در تشریک و ترتیب / در ادامه بحث مسأله 49 به بحث قرعه رسیدیم. البته بیان شد که در حکم جاری در مقام اختلاف نظر جدی وجود دارد. مرحوم میرزای قمی رحمه الله علیه به اطلاق حکم به تسویه فرمودند و این غیر از بحث صلح قهری و قرعه است. مرحوم امام قدس سره الشریف در جایی که ندانیم وقف تشریک است یا ترتیب است فرمودند مرجع این است که اول سهم قطعی طبقه اول را علی فرض تشریک به آنها بدهیم و در مابقی قرعه اعمال کنیم. لذا بحث می شود که آ...
| ||
23/07/1401/ شک در تشریک و ترتیب / در ادامه بحث مسأله 49 بودیم که اگر ما شک کردیم وقف علی نحو التشریک است یا علی نحو الترتیب، چه کنیم؟ حضرت امام ره می فرمایند: در این صورت برای طبقه اول قسمتی از سهام که قدر متیقن است کنار گذاشته می شود چون در هر صورت چه وقف علی نحو تشریک باشد و چه علی نحو ترتیب نسبت به آن مقدار سهم دارند. حال در صورت ترتیب که سهمشان بیش از این مقدار است و در صورت تشریک سهمشان به همین اندازه است. پس این مقدار یقیینی...
| ||
24/07/1401/ شک در تشریک و ترتیب / بحث در مساله 49 کتاب تحریرالوسیلة به این بحث دشوار رسید که در زمانی که شک کنیم وقف علی نحو التشریک است یا علی نحو الترتیب، آیا مرجع در مازاد بر حق تشریک بطن اول قرعه است یا چیز دیگری؟ مرحوم امام ره و عده ای قائل به قرعه شدند. اما مرحوم سید یزدی فرموده صلح قهری. ممکن است برخی نیز قاعده عدل و انصاف را جاری بدانند اگر مفاد آن را با صلح قهری یکی ندانیم....
| ||
25/07/1401/ شک در تشریک و ترتیب / در مورد این جلساتی که در تکریم مقامات اهل بیت علیهم السلام برگزار می شود بنده کلمه ای عرض کنم، گرچه جلسۀ ما جلسه مختصری است ولی انصافش این است که ما همه به این تذکرها و به این احساس انس با اهل بیت علیهم السلام نیازمندیم. و این مطلبی است که همواره باید به آن متذکر باشیم و عمل کنیم. برخی مخصوصا کسانی که اهل روشنفکری هستند و مسائل را از بُعد جامعه شناسی نگاه می کنند نگاهشان از بیرون این است که عده ای...
| ||
26/07/1401/ شک در تشریک و ترتیب / در شک در ترتیب یا تشریک در وقف مرحوم امام قدس سره قائل به قرعه شدند لذا وارد بحث قاعده قرعه شدیم. بحث به نسبت سنجی بین قاعده قرعه با اصول عملیه رسید. و بحث اینکه آیا اجراء اصول در شبهات حکمیه و در شبهات موضوعیه، چه شبهات موضوعیه بدوی و چه شبهات موضوعیه مقرون به علم اجمالی، موجب تخصیص اکثر در عموم یا اطلاق دلیل قرعه می شود یا خیر؟ اگر در همه این موارد، اصول جاری شود از عموم یا اطلاق قرعه که در کل ش...
| ||
30/07/1401/ شک در تشریک و ترتیب / به مناسبت مساله 49 و شک در وقف ترتیبی یا تشریکی وارد بحث قرعه شدیم و چند نظر را بررسی کردیم. عمده اشکال در تخصیص برخی عمومات و مفاد اجماعاتی است که قرعه را برای کل امر مجهول یا مشکل یا مشبته دانسته اند. البته در روایات معتبر «کل امر مجهول» آمده است. ولی در دعائم و کتب عامه «ما اشکل» و «ملتبس» نیز آمده است. عمده مطلب این است که مسلما فقها به این اطلاقات عمل نکرده اند....
| ||
1/08/1401/ شک در تشریک و ترتیب / به مناسبت مساله 49 وارد بحث قرعه شدیم. در ادامه بررسی کلمات علماء در مسئله قرعه رسیدیم به فرمایشات مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیة و طریقی که مرحوم امام ره برای رهائی از تخصیص اکثر نبودن قاعده قرعه پیموده اند. ایشان نیز مانند اکثر بزرگان کوشیدند در بحث تخصیص عمومات قرعه یا مواردی که خروج موضوعی دارند، مانند شبهات حکمیه کلیه و شبهات موضوعیه بدویه با ارائه راههائی از اشکال تخصیص اکثر جلو گیری کنند. ...
| ||
2/08/1401/ شک در تشریک و ترتیب / به مناسبت مساله 49 وارد بحث قاعده قرعه شدیم،کلام در فرمایش حضرت امام ره در مفاد روایات قرعه بود و دیدیم که ایشان ادعا می فرماید به قرینه بناء عقلاء که قرعه را در موارد تزاحم حقوق و تنازع و فصل خصومت جاری می دانند روایات القرعه لکل امر مجهول را نیز باید به همین موارد حمل کنیم. ایشان در بعضی موارد از قرائن داخلی برخی روایات که مربوط به خصومت است استفاده کردند خصوصا از روایاتی که اقراع را به امام یا ...
| ||
3/08/1401/ شک در تشریک و ترتیب / برای روشن شدن تکلیف مسئله 49 یعنی شک در ترتیب و تشریک در وقف وارد بحث قاعده قرعه شدیم دیروز در ادامه بررسی فرمایشات حضرت امام قدس الله نفسه الزکیه عرض کردیم که ایشان در ذیل بحث تقدم استصحاب و اصول بر قرعه دو نظر خاص در مفاد قرعه غیر از نظری که قبلا بررسی کردیم بیان فرموده اند:...
| ||
8/08/1401/ شک در تشریک و ترتیب / به مناسبت حکم مساله 49 وارد بحث قرعه شدیم. مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیه انصافا بحث دقیقی درباره قرعه ارائه نمودند. اول فرمودند بعد از تتبع تام در کلمات قوم و در روایات به نظر می آید موضوع قرعه جائی است که تنازع و تزاحم حقوق باشد که از جهاتی در این فرمایش اشکال کردیم. گرچه این تعبیر اختصاص به ایشان ندارد و مرحوم نراقی در عوائد الایام می فرمایند عمده روایات قرعه مربوط به باب تزاحم حقوق است. در عب...
| ||
9/08/1401/ شک در تشریک و ترتیب / به مناسبت حکم مساله 49 وارد بحث قرعه شدیم بعد از طی مباحث مختلف از بزرگان در بحث قرعه گفتیم ما باید برگردیم از نو به خود موضوع قرعه نگاه کنیم که آیا موضوع قرعه مجهول به نحو اطلاق است ، و از طرف دیگر محمولش هم یک نحوه اماره است، یا اینکه نه محمولش اصل است، یعنی خود قرعه یک اصلی است که در ناحیه محمولش در آن اماریت و کشفی مأخوذ نیست و در ناحیه موضوعش هم جهل باطلاقه نیست. این خیلی فرق می کند....
| ||
10/08/1401/ وقف بر اولاد ذکور، نسلاً بعد نسل/ بحث ما در قرعه تمام شد ولی چند فرع مهم باقی مانده است که لازم است سر جای خود بررسی شود. به نظر می رسد نتیجه ای که در انتهای بحث به آن رسیدیم همان کبرایی است که مورد اتفاق نوع فقهاء است. البته هنوز مشکلاتی باقی مانده که نیاز به حل دارد، از جمله اینکه چرا در برخی روایات قرعه را برای امام قرار داده است؟ اگر قرعه «لکل مشکل» است پس چرا فقط للامام است؟ علی الظاهر باید به این صورت توجیه کنیم که آن مواردی...
| ||
15/08/1401/ وقف بر علماء/ در ادامه مباحث کتاب تحریر به مسئله 52 کتاب تحریرالوسیلة رسیدیم. مرحوم امام قدس الله نفسه الشریف فرمودند:«لو قال وقفت علی اولادی طبقة بعد طبقة» در بعضی نسخ در ادامه آمده «و إذا مات احدهم و کان له ولد فنصیبه لولده» باز گفته بودند «فلو مات احدهم و له ولد یکون نصیبه له»....
| ||
16/08/1401/ وقف بر اهالی شهر یا اماکن مفدسه/ بحث ما در مسئله 53 کتاب تحریر الوسیلة بود مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیة فرموند:«لو وقف علی العلماء انصرف الی علماء الشریعة فلا یشمل غیرهم کعلماء الطب و النجوم و الحکمة»./جلسه گذشته عرض شد محل بحث هم در انصراف «علماء» به علماء شریعت است و هم در تطبیق «علماء شریعت» بر بعضی از مصادیق خاص. عده ای فقط صاحبان علومی مانند فقه، تفسیر و حدیث را داخل در عنوان علماء شریعت دانسته اند، و برخی دیگر علماء علوم...
| ||
17/08/1401/ وقف بر همسایه/ مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیه از مسئله 40 وارد بحث تبیین عناوینی مانند فقراء، مسلمین، ولد، ولد الولد، علماء، مشتغلین یا اهل مشاهد و مصداقهای هر یک شدند. به مسئله 58 رسیدیم که مربوط به وقف بر حضرت سید الشهداء علیه السلام بود. برخی از فقهاء عناوین دیگری را نیز واکاوی و تبیین مصداق کردند که در کتاب تحریر الوسیله نیامده است. یکی از عناوینی که ایشان مطرح نکرده و اولویتش نسبت به بعضی از عناوینی که طرح...
| ||
21/08/1401/ تغییر وقف/ مسئله 59 تحریر راجع به تغییر وقف در فروض مختلف است. فرموده اند:« لا اشکال فی انه بعد تمامیة الوقف لیس للواقف التغییر فی الموقوف علیه بإخراج بعض من کان داخلا أو إدخال من کان خارجا إذا لم یشترط ذلک فی ضمن عقد الوقف، و هل یصح ذلک إذا شرطه؟ لا یبعد عدم الجواز مطلقا لا ادخالا و لا اخراجا، فلو شرط ذلک بطل شرطه، بل الوقف علی اشکال، و مثل ذلک لو شرط نقل الوقف من الموقوف علیهم الی من سیوجد. نعم لو وقف علی ...
| ||
22/08/1401/ تغییر وقف/ در جلسه گذشته به این بحث رسیدیم که مرحوم سید صاحب عروه به مرحوم شیخ طوسی رحمه الله علیهما در کتاب نهایة عبارتی را نسبت داد که گفتیم نیاز به مراجعه دارد با مراجعه معلوم شد که نقل مرحوم سید دقیق نیست چون متن کتاب نهایه این است: «فإن وقف علی ولده الموجودین و کانوا صغارا ثم رزق بعد ذلک اولادا جاز أن یدخلهم معهم فیه و لایجوز له أن ینقله عنهم بالکلیة الیهم». آن عباراتی که صاحب عروه نقل می فرمایند: «جاز ...
| ||
23/08/1401/ تغییر وقف/ بحث ما در فروعات متعدد مسئله 59 کتاب تحریر الوسیله بود فرع اول این بود که بعد از تمامیت وقف، واقف حق ندارد افرادی را در موقوف علیهم داخل و یا خارج کند إذا لم یشترط ذلک فی ضمن عقد الوقف. فرع دوم مسئله این است که اگر شرط کند اخراج من یرید را آیا صحیح است...
| ||
24/08/1401/ تغییر وقف/ بحث ما در مسئله 59 کتاب تحریر الوسیلة بود مرحوم امام ره فرموند زمانی که وقف تمام شد واقف به هیچ وجهی حق تغییر در آن را ندارد. فی المثل نمی تواند عده ای را از تحت وقف خارج یا داخل کند. و این عدم جواز تغییر وقف در صورتی است که شرط تغییر را در ضمن وقف نیاورده باشد «اذا لم یشترط ذلک فی ضمن عقد الوقف». در ادامه وارد این فرع شدند که «و هل یصح ذلک إذا شرطه؟»....
| ||
28/08/1401/ تغییر وقف/ اولین فرع این بود که آیا واقف حق تغییر موقوف علیهم را دارد به این صورت که بتواند افرادی را از تحت وقف خارج کند یا افرادی را داخل کند بدون اینکه در ضمن عقد این مطلب را شرط کرده باشد؟ بیان شد که ظاهرا اجماع بر عدم جواز تغییر مستقر است و این فرع ابهامی ندارد....
| ||
29/08/1401/ تغییر وقف/ بحث ما در فرع چهارم از مسئله 59 کتاب تحریرالوسیله بود. فرمودند اگر واقف شرط کند نقل وقف را از افرادی که بر آنها وقف کرده به دیگرانی مانند سیولد یا سیوجد یعنی اولادی که بعدا به دنیا می آیند، جائز است یا خیر؟/بیان شد که این فرع اختلافی است، در این فرع دیگر اجماع بر بطلان شرط وجود ندارد، عده کثیری قائل به صحت شده اند، حتی ادعای اجماع بر صحت شده است، که طبق تحقیق صاحب مفتاح الکرامة این ادعا صحیح نمی ب...
| ||
30/08/1401/ تردید در مصاریف وقف/ بحث ما رسید به مسئله 60 کتاب تحریرالوسیله که مشتمل بر چند فرع می باشد. صورت مسئله این بود که اگر کسی وقفیت شیء را بداند ولی ولو من جهة النسیان مصرفش را نداند ، فرض مسئله همانطور که مرحوم سید در تکمله عروه فرمود در جائی است وقف تمام است لذا ما حق نداریم حکم به بطلان وقف کنیم....
| ||
01/09/1401/ عدم علم در وقف/ در جلسه گذشته بیان شد که برای حصول نتیجه در این فرع نیاز است روشن شود که وقف به صورت تملیک صورت گرفته است یا به صورت مصرف. اگر به نحو تملیک نسبت به آحاد موقوف علیهم باشد، این حکم صحیح نیست که: «یصرف فی المتیقن» به خاطر اینکه همه مالک هستند علی نحو التوزیع، لذا علی الظاهر باید بین همه اطراف قرعه انداخته شود. ولی اگر به نحو مصرف باشد، یعنی تملیک آن شخصیت حقوقی یا عنوان شود و مصرفش فقهاء یا فقراء باش...
| ||
5/09/1401/ منافع متجدده وقف/ «مسألة 61 : لو کان للعین الموقوفة منافع متجددة و ثمرات متنوعة، یملک الموقوف علیهم جمیعها مع إطلاق الوقف، ففی الشاة الموقوفة یملکون صوفها المتجددة و لبنها و نتاجها و غیرها، و فی الشجر و النخل ثمرهما و منفعة الاستظلال بهما و السعف و الأغصان و الأوراق الیابسة، بل و غیرها مما قطعت للإصلاح، و کذا فروخهما و غیر ذلک، و هل یجوز فی الوقف التخصیص ببعض المنافع حتى یکون للموقوف علیهم بعض المنافع دون بعض؟الأق...
| ||
6/09/1401/ بطلان رسم موقوفه/ بحث ما در مسئله 62 کتاب تحریرالوسیله بود مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیه می فرمایند اگر براى مصلحتى وقف نماید و شکل و رسم آن از بین برود مانند اینکه وقف بر مسجد یا مدرسه یا پلى کند سپس آنها خراب شوند و تعمیر آنها ممکن نباشد، «لو وقف على مصلحة فبطل رسمها کما إذا وقف على مسجد أو مدرسة أو قنطرة فخربت و لم یمکن تعمیرها» یا اینکه خراب نمی شوند لکن مصرف از آنها متعذر می شود یعنی احتیاج به مصرف ندارند ...
| ||
7/09/1401/ بطلان رسم موقوفه/ در تبیین مسئله 62 کتاب تحریر الوسیله بودیم. مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیة فرمودند اگر برای مصلحتی که از نوع جهت است وقف نماید ولی رسم آن از بین برود یا دیگر احتیاج به مصرف نداشته باشد آن وقف باید صرف در وجوه برّ شود، و البته احتیاط آن است که آن را در مصلحت دیگرى از جنس همان مصلحت وقف، مصرف کنند و اگر صرف در هم جنس ممکن نباشد باید رعایت الأقرب فالأقرب نسبت به آن مصلحت شود....
| ||
8/09/1401/ عدم خروج وقف مسجدیت/ یکی از مصدایق خاص از بحث وقف که مرحوم امام ره در مسئله 63 کتاب تحریرالوسیله به آن پرداخته اند، خراب شدن مسجد است. اگر مسجدی خراب شود آیا عرصه آن از مسجدیت خارج می شود و احکام مسجد از آن سلب می شود یا کما فی السابق احکام مسجد مترتب است./در مسائل وقف، فروض مختلف خراب شدن مطرح می شود. مانند خراب شدن عین موقوفه یا از بین رفتن و خراب شدن جهت موقوف علیهمی که وقف برای آن جهت شده گرچه مال موقوفه باقی است ...
| ||
12/09/1401/ تفاوت وقف منفعت و انتفاع/ بحث در مسئله 64 کتاب تحریرالوسیلة مرحوم امام ره بود. ایشان تفصیلی بین وقف منفعت و وقف انتفاع مطرح کردند و فرمودند اگر وقف به نحوی است که برای تملیک منافع به موقوف علیهم باشد، موقوف علیهم می توانند خودشان از منفعت استفاده کنند و می توانند منفعت را به دیگری تملیک کنند و نفع حاصل از آن را بین خودشان تقسیم کنند. و کیفیت تقسیم بین موقوف علیهم هم تابع نظر واقف است، و اگر چیزی نگفته مقتضای اطلاق تقسیم با...
| ||
13/09/1401/ منافع موجود حال الوقف/ رسیدیم به مسئله 65 کتاب تحریرالوسیلة که راجع به تعیین تکلیف ثمرات و منافع موجود حال الوقف مال موقوفه است. تفاوت این مسئله با مسئله 61 که قبلا بیان شد این است که مسئله 61 راجع به منافع و ثمرات متجدده عین موقوفه بعد الوقف بود. گفتیم که مسلما اینها مال موقوف علیهم است. شخصی که درختی را وقف می کند، ثمره ای که بعد الوقف پیدا می شود معلوم است که مال موقوف علیهم است. اگر رمه ای از شاة را وقف کرد، حملهایی...
| ||
14/09/1401/ منافع موجود حال الوقف/ بحث در تنقیح مسئله 67 کتاب تحریر الوسیلة مرحوم امام قدس سره بود. بعد از پذیرفتن اینکه مال موقوف از ملک واقف خارج می شود بحث این است این مال موقوفه به ملک چه کسی منتقل می شود. در واقع بحث دو شق دارد:/یکی اینکه بعد از وقف، مال موقوفه ازملک واقف بیرون می رود. ما چون این بحث را مفصل در بحث وقف منقطع الآخر مطرح کردیم دیگر اینجا اعاده نمی کنیم. نتیجه آن مطالب این بود که به دو دلیل عمده خروج از ملک واقف ...
| ||
20/09/1401/ تملک موقوف علیهم/ بحث ما در مسئله 67 کتاب تحریر الوسیلة بود. عرض شد که این مسئله مشتمل بر دو فرع است: فرع اول مربوط به این پرسش است که آیا مال موقوفه بعد از اتمام وقف از ملک مالک خارج می شود یا نه؟ و فرع دوم این است که آیا مال موقوفه داخل در ملک موقوف علیهم می شود یا نه؟/نسبت به خروج از ملک مالک جز شبهه ای که مرحوم صاحب عروه مطرح فرمودند ظاهرا بحثی وجود ندارد. این مطلب را در جلسات سالهای گذشته به تفصیل مطرح کردیم و...
| ||
21/09/1401/ تملک موقوف علیهم/ بحث ما در مسئله 67 کتاب تحریر الوسیلة بود این مسئله بخاطر ارتباط خیلی از مسائل قبل به این دارای اهمیت خاصی است. بیان شد این مسئله مشتمل بر دو فرع است اول اینکه آیا مال موقوفه از ملک مالک خارج می شود یا نه؟ که مفصلا بررسی شد و دیگر اینکه آیا این مال به ملک موقوف علیهم در می آید یا در نمی آید یا اینکه باید تفصیل داد؟ برخی از فقهاء متقدم به اطلاق گفته اند داخل در ملک موقوف علیهم می شود و هیچ تفصیلی ن...
| ||
22/09/1401/ تملک موقوف علیهم/ بحث ما در قسمت دوم مسئله 67 کتاب تحریرالوسیلة بود که آیا بعد از وقف مال موقوف وارد ملک موقوف علیهم می شود یا نه؟/جلسه گذشته کلمات فقهاء را نقل کردیم برخی از فقهاء به اطلاق فرموده اند مال موقوف داخل در ملک موقوف علیهم می شود و برخی از فقهاء قائل به تفصیل بین مسجد و جهات عامه و وقف خاص شدند و برخی نیز جهات عامه و مسجد را یکی کرده اند و همه را تحریر می دانند و در وقف خاص می گویند وارد ملک موقوف علیه ...
| ||
26/09/1401/ تملک موقوف علیهم/ بحث ما در این فقره مسئله 67 کتاب تحریر الوسیلة بود که آیا مال موقوفه وارد در ملک موقوف علیهم می شود یا خیر؟ بیان شد که بحث دشواری است. مرحوم امام ره فرمودند در وقف بر جهات مانند وقف مساجد و قناطر و رباط و مدارس و نیز وقف برای این موارد، شکی نیست که فک ملک است و تسبیل منافع علی جهات معینه./برخلاف مرحوم امام ره که فرمود «لا ینبغی الریب» عرض کردیم مسئله به این وضوح نیست. و همچنین برخلاف مرحوم سید و م...
| ||
28/09/1401/ تملک موقوف علیهم/ بحث در ورود یا عدم ورود مال موقوفه در ملک موقوف علیهم در مسئله 67 کتاب تحریر الوسیلة بود. بیان شد هم به لحاظ ادله و هم به لحاظ نوع اقوالی که در مسئله وجود دارد بحث بسیار دشواری است. فقهاء اوائل بین اقسام وقف هیچ تفصیلی نداده اند و به صورت مطلق فرموده اند مال موقوفه وارد ملک موقوف علیهم می شود. از این تقسیم بندی که وقف مسجد و ما شابهها را یک قسم قرار دهند و وقف بر جهات را یک قسم دوم و وقف بر خاص و ...
| ||
29/09/1401/ تملک موقوف علیهم/ بحث ما در مسئله 67 کتاب تحریرالوسیلة مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیه بود در بررسی قسمت دوم مسئله بودیم یعنی ورود مال موقوفه در ملک موقوف علیهم بعد الوقف که بحث بسیار اثر گذاری است./در جلسه گذشته بالاجمال فرمایش محقق اصفهانی در مقام را بیان کردیم که ایشان می فرمود ما در وقف 4 قسم داریم، در دو قسمش به نحومّا ایشان می پذیرد که وقف دال بر ملکیت است و در دو قسم دیگر نمی پذیرد....
| ||
10/10/1401/ تملک موقوف علیهم/ بحث ما در مسئله 67 کتاب تحریر الوسیله مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیه بود در ادامه بررسی این فرع از این مسئله بودیم که آیا در وقف، عین موقوفه وارد ملک موقوف علیهم می شود؟/بیان شد که شقوق مختلفی در بحث وجود دارد. یک شق نسبت به عناوینی مانند مسجد است، و شق دیگر نسبت به عناوینی است که جهت هستند. برخی از فقهاء مانند مرحوم امام ره این شق را به شق قبل ملحق کرده اند، بیان شد که به نظر می رسد این دو مانند...
| ||
11/10/1401/ تملک موقوف علیهم/ بحث در قسمت دوم کلام مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیه در مسئله 67 تحریر الوسیله بود. پرسش این بود که آیا مال موقوفه وارد ملک موقوف علیهم می شود یا نه؟ در وقف خاص بسیاری از فقهاء قائل به ورود در ملک اند منتهی نحوه استدلالها متفاوت است. در جلسات گذشته استدلال از طریق مالکیت منافع و ضمان را بررسی کردیم و گفتیم اگر ضمان را در اتلاف مال موقوفه بپذیریم که علی الظاهر کسی منکر آن نیست، ظاهرا لازمه اش مالکی...
| ||
12/10/1401/ تملک موقوف علیهم/ بحث در قسمت دوم کلام مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیه در مسئله 67 کتاب تحریر الوسیله بود. پرسش این بود که آیا مال موقوفه وارد ملک موقوف علیهم می شود یا نه؟ در مقام بررسی استدلال قائلین به ورود به ملک موقوف علیهم بودیم...
| ||
13/10/1401/ عدم جواز تعییر وقف/ بحث ما در مسئله 68 کتاب تحریرالوسیله بود که مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیه می فرمایند تغییر وقف و مال موقوفه جائز نیست./ما در گذشته بحثهایی داشتیم درباره هدم مال موقوفه که مسئله و تکلیف آن را بیان کردیم. الان بحث هدم نیست، بلکه بحث تغییر دادن مال موقوفه به شکل دیگری است. اسباب این تغییر نیز مختلف است. گاهی مجبوریم به این تغییر، گاهی بحث این است که اصلا اختیارا هم تغییر ممکن است یا نه؟ مثالش همان ...
| ||
17/10/1401/ عدم جواز تغییر وقف/ بحث ما در مسئله 68 کتاب تحریرالوسیله بود. مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیه فرمودند تغییر وقف و ابطال بالمره وقف و همچنین تبدیل وقف ازهیئتی به هیئت دیگر، جائز نیست، مثلا جائز نیست که زمین کشاورزی را تبدیل به کاروانسرا کنند یا به قول امروزی ها پاساژ بسازند....
| ||
19/10/1401/ حکم عرصه بعد از زوال عنوان/ بحث ما به مسئله 69 کتاب تحریرالوسیله رسید. موضوع این مسئله در جائی است که وقف خراب و منهدم شود و عنوان آن از بین برود، بحث در این است که ما نسبت به این مخروبه چه وظیفه ای داریم. مساله صور مختلفی دارد. بحث جواز بیع این وقف در مسائل آتی می آید، و فرع اصلی این مسئله که در کلمات فقهاء نیز مطرح می باشد این است که تکلیف عرصه این وقف چیست. اگر خانۀ وقفی از بین رفت و منهدم شد، تکلیف عرصه آن چیست؟ آیا عرصه...
| ||
20/10/1401/ حکم عرصه بعد از زوال عنوان/ بحث ما در مسئله 69 کتاب تحریرالوسیله مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیة بود که اگر وقفی مانند خانه منهدم و خراب شود و عنوان خانه بودنش از بین برود ولی عرصه اش باقی باشد. نسبت به تکلیف ما نسبت به نوسازی و برقرار کردن همین خانه فرمودند احتیاطا باید تعمیر و اعاده اش کنیم ولو با اجاره دادن آن، و در صوری در کلمات فقهاء می آید که فرموده اند ولو با فروش بعضی از آن برای اعاده بعضی دیگر....
| ||
26/10/1401/ حکم عرصه بعد از زوال عنوان/ بحث ما در مسئله 69 کتاب تحریرالوسیله مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیة بود که اگر وقفی مانند خانه منهدم و خراب شود و عنوان خانه بودنش از بین برود ولی عرصه اش باقی باشد./بر این موضوع احکامی را مترتب کرده اند: اول اینکه احتیاط این است اگر ممکن است این خانه را به حال اول برگردانند که بشود از آن استفاده کرد ولو با اجاره دادن وامثال آن لازم است این کار شود. دوم اینکه این عرصه از وقفیت خارج نمی شود که شای...
| ||
27/10/1401/ حکم عرصه بعد از زوال عنوان/ بحث در این بود که اگر در وقف عنوان، مانند وقف بستان و دار، متعلق وقف منهدم شود دو مساله مطرح می شود. اول اینکه تکلیف وقفی که روی عنوان رفته چه می شود؟ و دوم اینکه تکلیف عرصه ای که باقی می ماند چه می شود؟...
| ||
01/11/1401/ حکم عرصه بعد از زوال عنوان/ مرحوم آقای خوئی در بحث مکاسب مطلبی را از مرحوم میرزا نقل می کنند که در منیة الطالب هم آمده است و مربوط به تفصیلی خاص در بحث انهدام است. ایشان ادعا می کنند که وقتی وقفی منهدم می شود دو قسم دارد: یکوقت آن انهدام موجب می شود که صورت نوعیه این شیء عوض شود. مثال ایشان برای این صورت درخت زنده ای است که ثمره می دهد و بعدا خشک می شود و تبدیل به چوب می گردد. در اینجا صورت نوعیه این درخت عوض شده است. و در م...
| ||
02/11/1401/ تعمیر مال موقوفه/ بحث در مسئله 70 کتاب تحریرالوسیلة مرحوم امام قدس الله نفسه الزکیة بود که اگر املاک موقوفه برای بقاء و منفعت دار بودن نیاز به تعمیر و ترمیم داشته باشد چگونه باید عمل کرد؟/مرحوم امام قدس سره الشریف فرمودند: که اگر واقف چیزی را برای صرف در تعمیر و اصلاح معین کرده باشد مطابق نظر او عمل می شود وگرنه از نماء خود موقوفه برای تعمیر و اصلاحش استفاده می شود علی الاحوط مقدما علی حق الموقوف علیهم. بعد می فرما...
| ||
