سال (99)
استاد آملی لاریجانی
استاد آملی لاریجانی
جهت مشاهده تقریر روی نام جلسه بزنید
14/11/99/ بحث در نظریۀ مرحوم نائینی بود در لزوم دفع ضرر محتمل دنیوی. عرض کردیم که ایشان قبول دارند که ظن به تکلیف یا احتمال تکلیف ملازم است با ظن یا احتمال ملاک و مصالح و مفاسد، اما می‌گویند اینها غیر از ضرر است و بنابراین لزوم دفع ضرر محتمل گرچه ثابت است اما اینها را شامل نمی‌شود./همانطور که در جلسه گذشته نقل شد، ایشان در پاسخ از اینکه چرا در موارد احتمال تکلیف، مفسده محتمله محکوم به وجوب دفع نیست، یک پاس...
| ||
18/11/99/ نسبت سنجی مسئلۀ قبح عقاب بلا بیان و دفع ضرر محتمل/بحث ما در نسبت بین قبح عقاب بلا بیان و دفع ضرر محتمل بود. بعضی از بحث‌های مقدماتی عرض شد. حالا از فرمایش مرحوم شیخ شروع می‌کنیم؛ چون فرمایش ایشان یک بحث خاصی هم دارد./مسئله این است که در موارد شک در تکلیف به نحو شبهۀ بدوی بعد‌الفحص، قبح عقاب بلا بیان جاری است یا دفع ضرر محتمل و آیا دفع ضرر محتمل می‌تواند موضوع قبح عقاب بلابیان را بردارد یا اینکه ع...
| ||
19/11/99/ بحث ما در نسبت بین قبح عقاب بلابیان و دفع ضرر محتمل بود؛ چون اگر این نسبت حل نشود بحث برائت عقلی در شبهات بدوی بعد‌الفحص دشوار می‌شود. موضوع بحث عبارت است از فرضی که فحص کردیم و دلیلی بر تکلیف نیافتیم؛ ما هستیم و احتمال بدوی تکلیف. اینکه اصولیان گفته‌انـد در اینجا قبح عقاب بلابیان جاری می‌شود؛ این پرسش مطرح می‌شود که پس دفع ضرر محتمل چه می‌شود؟ این نسبت‌سنجی باید معلوم باشد./ما در دو جلسۀ گذشته ع...
| ||
21/11/99/ بحث در تنبیه اولی بود که بعد از بیان مرحوم شیخ در مورد نسبت قضیۀ وجوب دفع ضرر محتمل و قبح عقاب بلابیان بحث می‌کردیم. بعد از اینکه روشن شد که جواب اصلی همان است که بگوییم دفع ضرر محتمل ارشادی است و موضوع قبح عقاب بلا بیان را نمی‌تواند رفع کند، گفتیم که در اطراف این مساله بحث‌هایی مهمی وجود دارد که در چند تنبیه قابل ذکر است:...
| ||
21/11/99/ تبریک و تهنیت عرض می‌کنم حلول ماه مبارک رجب را علی قولٍ که یا امشب شب اول است یا دیشب شب اول بوده و همینطور تبریک و تهنیت عرض می‌کنم میلاد مسعود امام پنجم شیعیان، امام محمد باقر، باقرالعلوم صلوات الله و سلامه علیه را و از خداوند متعال می‌خواهیم قلوب همۀ ما را به انوار معرفت و محبت اهل بیت علیهم السلام هر روز بیش از پیش منور بفرماید....
| ||
26/11/99/ بحث در بررسی فرمایش مرحوم آقای خویی در نسبت بین وجوب دفع ضرر محتمل و قاعدۀ قبح عقاب بلا بیان بود، آن طور که در مصباح‌الاصول آمده است. ما فرمایش ایشان را بالتفصیل در جلسۀ گذشته عرض کردیم. محصل کلام ایشان این بود که اگر کسی بخواهد قاعده وجوب دفع ضرر محتمل را بیان بر واقع و رافع موضوع قبح عقاب بلابیان بداند، باید اثبات کند که وجوب دفع ضرر محتمل، وجوب نفسی یا غیری و یا طریقی است و ارشادی بودن آن را ن...
| ||
28/11/99/ بحث ما در نسبت بین دفع ضرر محتمل و قبح عقاب بلا بیان، به یک نقطۀ خیلی دشواری رسید. ما فرمایش مرحوم آقای خویی را بررسی کردیم و دیدیم که راهی که ایشان در تصحیح تقدیم و ورود قبح عقاب بلابیان بر دفع ضرر محتمل طی کرده است یک راه عجیبی شد. گرچه عبارت‌ها را خیلی سلیس و با آرامش فرمودند، اما یک غوغایی به پا کردند. با آرامش فرمودند هر کدام از این دو قاعده ـ همانطور که مرحوم نائینی فرمودند ـ مورد خودش را دا...
| ||
10/12/99/ بحث ما در نسبت بین قبح عقاب بلا بیان و دفع ضرر محتمل به یک بحث تقریباً جدید و خیلی مشکل رسید و آن این است که بسیاری از محققین در این بحث فقط گفته‌اند که بعد از اجرای قبح عقاب بلا بیان دیگر موضوعی برای دفع ضرر محتمل نداریم؛ چون با اجرای قبح عقاب بلا بیان، احتمال عقاب نمی‌دهیم، پس احتمال ضرر اخروی نمی‌دهیم و دیگر دفع ضرر محتمل، موضوع ندارد، اما نفرمودند که قبل از مراجعه به قاعدتین ما چه وضعی داریم....
| ||
11/12/99/ بحث ما در موضوع قاعدۀ قبح عقاب بلا بیان و دفع ضرر محتمل بود. بعد از آن سیر طولانی عرض کردیم که به نظر می‌آید مرحوم نائینی و مرحوم اصفهانی به نکته‌ای توجه کرده‌اند که غالباً در کلمات دیگران یا معلوم است عدم توجه به آن یا حداقل سکوت کرده‌اند و وارد این میدان نشدند. آن نکته، نکتۀ فوق‌العاده دقیقی است؛ چون وقتی در آن تأمل می‌کنیم شاید سرنوشت بحث را عوض کند....
| ||
12/12/99/ بحث در مشکله‌‌ای بود که در تشخیص تقدم و تأخر این دو قاعدۀ عقلی؛ یعنی قبح عقاب بلا بیان و دفع ضرر محتمل پیش آمد. دیدیم که قبل از مراجعه به هر دو قاعده هم ما احتمال تکلیف می‌دهیم و لذا موضوع لا بیان محقق است و هم احتمال عقاب می‌دهیم از نوع عقاب‌های خاص که عقاب علی تقدیر باشد یا احتمال عقابی که روی احتمال ملازمه هست و لذا موضوع دفع ضرر محتمل نیز موجود است....
| ||
30/03/1400/ گرچه فاصله افتاد از بحث قبلی تا امروز و فاصله هم طولانی شد که از این جهت هم باید عذرخواهی از دوستان داشته باشم به خاطر اشتغالات متعدد و مقداری کسالت جسمی، اما خوبی این بود که بحثی که باید دنبال کنیم، بحث جدیدی است. بحث ما در ادلۀ برائت عقلی که عبارت باشد از قبح عقاب بلا بیان، حقالطاعه که دلیل بر اشتغال بود و وجوب دفع ضرر محتمل و حظر و اباحه تمام شد و مفصل بحث شد و نظر ما معلوم شد. بحث کنونی در اد...
| ||
31/03/1400/ بحث ما در آیاتی بود که استدلال شده به آنها برای برائت در مشکوکالحکم. اولین آیۀ محل بحث، آیۀ شریفۀ 15 سورۀ اسراء که در ذیل آیه می‌فرماید: «وَمَا کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّىٰ نَبْعَثَ رَسُولًا». تقریب استدلال به این است که حتی نبعث رسولا را کنایه بگیریم از حتی نبین الحکم یا التکلیف یا حتی نتم الحجة علی التکلیف. در ادامه بیان شد که حداقل چهار اشکال بر استدلال به آیۀ شریفه در کلمات وجود دارد که مرحوم ...
| ||
1/04/1400/ بحث ما در آیاتی بود که برای برائت در مشکوک الحکم به آنها استدلال شده است. اولین آیه این بود که «و ما کنا معذبین حتی نبعث رسولاً». عرض کردیم که بر استدلال به این آیه چهار اشکال شده است و اشکالات بیان شد. برای پاسخ به این اشکالات یک استظهاری از آیه شده است که اگر این استظهار درست باشد، سه اشکال را یکباره جواب می‌دهد؛ هم اشکال ماضوی بودن این آیه نسبت به اقوام گذشته ی و هم اشکال از جهت اینکه مربوط است...
| ||
5/04/1400/ بحث ما در قرائنی بود که می‌تواند به فهم این نکته از آیه کمک کند که ما کنا معذبین، شأن عذاب قبل از بعث را از خداوند نفی می‌کند؛ یعنی خداوند می‌فرماید شأن ما این نیست که عذاب کنیم قبل از بعث رسل، که کنایه از بیان است....
| ||
6/04/1400/ بحث ما درباره استدلال به آیۀ شریفۀ «ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا» بود. در جلسات گذشته اشکالات متعددی که بر استدلال به این آیه شده بود مطرح شد؛ و از این طریق که آیه دال بر نفی شأنیت عذاب است و نفی شأنیت عذاب برای خداوند مساوق با نفی استحقاق عقاب است و نفی استحقاق اختصاص به امم سابقه و همچنین اختصاص به عذاب دنیوی ندارد، پاسخ این اشکالات داده شد....
| ||
7/04/1400/ بحث ما در رابطۀ بین نفی فعلیت عذاب و نفی استحقاق بود. یک جواب‌هایی دادیم و گفتیم که کافی است. محقق اصفهانی یک بیان دیگری دارند. ایشان مبانی مختلف در نحوۀ تحقق عقاب و ترتب عقاب بر اعمال را اشاره می‌کند و می‌فرمایند که بنا بر هر سه مسلک معروف در باب کیفیت ترتب عقاب و سرّ ترتب عقاب بر افعال که توضیح خواهیم داد، نفی فعلیت عذاب ملازم است با نفی استحقاق و این را به عنوان تحقیق در اصل مسألۀ ملازمه بیان ک...
| ||
8/04/1400/ بحث ما در نقد فرمایش محقق اصفهانی بود که ایشان در مقام تحقیق رابطۀ ملازمه بین نفی فعلیت و نفی استحقاق عقاب، فرمودند بر اساس هر سه مبنایی که در باب ترتب عقاب مطرح است، نفی فعلیت ملازم با نفی استحقاق است./بررسی ملازمه در سه مبنای ترتب عقاب...
| ||
9/04/1400/ بحث در استدلال به آیۀ شریفۀ ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا بود. استدلال به این آیۀ شریفه بر برائت مورد چهار اشکال واقع شد و کیفیت دفع این اشکالات نیز بحث شد. رسیدیم به یک فرمایشی از محقق اصفهانی راجع به یکی از اشکالات که برخی آن را خیلی مهم و دشوار شمرده اند، یعنی اشکال عدم تلازم بین نفی فعلیت عذاب و نفی استحقاق؛ چون آیۀ شریفه می‌فرماید ما کنا معذبین یعنی بالفعل عذابی نیست. اینکه این دال باشد بر نف...
| ||
